GIỮ NƯỚC TỪ SỚM, TỪ XA

 Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là sự kế thừa bài học, kế sách "giữ nước từ khi nước chưa nguy" trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Quan điểm này thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược, tính chủ động, sáng tạo của Đảng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhìn lại lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, ông cha ta chú trọng việc bảo vệ Tổ quốc từ xa, từ sớm bằng rất nhiều biện pháp. Về đối ngoại thì tích cực hoạt động bang giao, lấy hòa hiếu, hữu nghị làm trọng, nhất là với các nước láng giềng, tránh xung đột, binh đao. Về đối nội, nhà nước chăm lo xây dựng, phát triển kinh tế, củng cố sức mạnh vật chất và tinh thần, đoàn kết trong toàn dân, chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang, giữ vững phên giậu quốc gia, thực hiện kế sách khoan thư sức dân...

Thời Trần, quốc sách "ngụ binh ư nông" vừa đảm bảo sức lao động nông nghiệp, giảm thiểu chi phí quốc phòng thời bình mà vẫn đáp ứng được quân số sẵn sàng chiến đấu với số lượng lớn khi xảy ra chiến tranh. Triều Trần có nhiều chính sách tiến bộ như chú trọng khai khẩn đất hoang để mở mang diện tích trồng trọt và giải quyết nạn nông dân ly tán. Việc đào kênh lấy nước trồng trọt, đắp đê phòng lụt được nhà Trần rất quan tâm. Lực lượng quân đội được huy động đắp đê, đào kênh. Trần Quốc Tuấn căn dặn tướng sĩ: "Các vương hầu và các tướng sĩ, ai nấy phải cẩn giữ phép tắc, đi đến đâu không được quấy nhiễu dân".

Bình luận về kế sách giữ nước dựa vào dân của triều Trần, nhà sử học Phan Huy Chú đánh giá: "Thời Trần, "phục binh ở nơi thuận tiện", lúc vô sự thì cho về làm ruộng, khi có động thì chiếu sổ gọi tên ra hết, cho nên binh vẫn đủ mà không phải chi phí nhiều, càng thêm hăng hái chống thù. Thế là thời Trần ai cũng là binh nên mới phá được giặc dữ, làm cho thế nước được mạnh... Cái chiến công dẹp quân Chiêm, phá tan quân Tống (thời Lý), cái oai hùng 3 lần đánh bại quân Nguyên (thời Trần) cũng đủ cho biết binh lực hai đời cường thịnh thế nào". Sự đồng tình ủng hộ của nhân dân là nền tảng cơ bản của công cuộc giữ nước, tạo nên thế lực, sức mạnh của quốc gia. Thời Lý, Trần tuy tương quan lực lượng quân sự ta thua kém địch nhưng thế trận lòng dân - sức mạnh tổng hợp toàn diện, điều đó được thể hiện rõ rệt. 

Trần Quốc Tuấn đã có những tổng kết quý giá về sức mạnh của nhân dân và sự cần thiết phải huy động sức mạnh to lớn ấy để giữ nước. Người xưa có câu "chung chí thành thành", nghĩa là ý chí của nhân dân là bức tường thành kiên cố, đó mới là cái thành cần sửa chữa ngay, xin nhà vua xét kỹ". "Khoan thư sức dân" trong thời bình là giảm bớt sự đóng góp, giảm huy động nhân, vật lực của nhân dân so với thời chiến. Đồng thời, phải làm cho nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Năm 1969, trước lúc đi xa, Bác Hồ căn dặn rằng, sau ngày thắng lợi, Chính phủ hãy miễn thuế nông nghiệp cho dân vài ba năm. Miễn thuế nông nghiệp chính là một nội dung quan trọng để "khoan thư sức dân".

Từ khi tiến hành sự nghiệp đổi mới đến trước Đại hội XII, nhất là Nghị quyết Trung ương 8, Khóa XI về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, những vấn đề lý luận về bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa được Đảng, Nhà nước ta tiếp tục nghiên cứu, vận dụng. Quan điểm này trở thành tư tưởng và hành động xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Tổng kết thực tiễn và lý luận bảo vệ Tổ quốc, lần đầu tiên trong văn kiện chính thức của một đại hội, quan điểm chủ động giữ nước trong thời bình, từ sớm, từ xa được nêu rõ. Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là bảo vệ từ trước, phòng ngừa từ trước, chủ động chuẩn bị các điều kiện để bảo vệ Tổ quốc ngay trong thời bình, khi đất nước chưa nguy, lấy việc phòng ngừa từ trước, từ xa theo phương châm xây dựng nước nhà vững mạnh, yên ổn, không phải chiến tranh là thượng sách. Quan điểm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa thể hiện tầm nhìn chiến lược mới về quốc phòng - an ninh. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: "Có kế sách ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa. Nỗ lực phấn đấu để ngăn ngừa xung đột, chiến tranh và giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế".

Thượng sách trong bảo vệ Tổ quốc là giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, ngăn ngừa không để xảy ra xung đột, chiến tranh dưới bất cứ hình thức, quy mô nào. Muốn ngăn ngừa không để xảy ra chiến tranh, trước hết phải tập trung xây dựng đất nước thực sự ổn định và vững mạnh về mọi mặt ngay từ bên trong. Thường xuyên nắm chắc tình hình thế giới, khu vực và trong nước, xử lý kịp thời, đúng đắn mọi tình huống diễn biến phức tạp ngay trong thời bình.

Nghị quyết Trung ương 8, Khóa XI được ban hành trên cơ sở thành tựu, kinh nghiệm về lý luận và thực tiễn, nhất là trong thời kỳ đổi mới, hội nhập. Nghị quyết có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, thể hiện đường lối, tư duy mới, bước đột phá về sự lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; xác định rõ mục tiêu, quan điểm, phương châm chỉ đạo, nhiệm vụ và các giải pháp thực hiện, tạo động lực thực hiện hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới.