TẠI SAO VIỆT NAM KHÔNG ĐƯỢC DỰA DẪM VÀO BẤT CỨ QUỐC GIA NÀO KHÁC TRONG VẤN ĐỀ BIỂN ĐÔNG?

Ngày 13/01 vừa qua, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam đăng nghiên cứu bác bỏ yêu sách chủ quyền và đặc quyền tài phán của Trung Quốc với gần như toàn bộ Biển Đông. Thông tin ấy thu hút nhiều sự chú ý và rất nhiều người Việt đã “cám ơn nước Mỹ vĩ đại”, mong muốn trở thành đồng minh của Mỹ để chống Trung Quốc. Liệu chúng ta có nên ngả theo Mỹ để chống Trung Quốc hay không? Dưới đây là những lý do để chúng ta suy ngẫm:

Thứ nhất, trong nghiên cứu trên, Hoa Kỳ phủ quyết tuyên bố lãnh thổ của Trung Quốc với hơn 100 đối tượng địa lý tại Biển Đông bị nhấn chìm dưới mặt biển khi thủy triều lên. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng, trong 33 điểm đóng quân của Việt Nam tại Trường Sa có tới 12 đảo chìm và phần lớn trong số này nằm trong 100 đối tượng địa lý mà Hoa Kỳ phủ quyết. Tức là, Hoa Kỳ đã gián tiếp phủ quyết các tuyên bố chủ quyền Việt Nam tại Biển Đông tại các đảo chìm.

Thứ hai, nghiên cứu trên đó của Mỹ nhằm vào Trung Quốc là rõ ràng. Nhưng trong tuyên bố đó không hề nhắc đến một cụm từ nào nói rằng “Mỹ ủng hộ Việt Nam” hay tương tự. Khi các nghị sĩ Mỹ đến Đài Loan, thì họ tuyên bố sẽ ở bên Đài Loan trong cuộc chiến chống Trung Quốc và kèm theo vùng chủ quyền mà hòn đảo này tuyên bố.

Thứ ba, Hoa Kỳ dùng cụm từ “Công ước về Luật Biển” để phản đối Trung Quốc. Nhưng Mỹ lại không tham gia vào UNCLOS - Công ước quốc tế của Liên Hợp Quốc về luật biển. Một số nhà ngoại giao Bắc Kinh đã phản hồi rằng: “Mỹ không tham gia vào luật quốc tế (UNCLOS) nên không có quyền phản đối Trung Quốc. Những kẻ đặt bản thân họ ngoài luật thì không có gì đảm bảo rằng họ chơi theo luật. Trong khi đó, các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa chỉ ra rằng Hoa Kỳ không nên tham gia vào UNCLOS. Vì nếu tham gia UNCLOS sẽ giới hạn phạm vi hoạt động của Hải quân Hoa Kỳ, Hoa Kỳ sẽ không thể sử dụng các vấn đề “tự do hàng hải” để can thiệp, đòi quyền lợi ở các khu vực khác trên thế giới. Hoa Kỳ cho rằng, họ đảm bảo chủ quyền an ninh đại dương bằng lực lượng quân đội mạnh mẽ, tức là tao quá mạnh, tao không cần chơi theo luật.

Thứ tư, Mỹ kêu gọi tuân theo phán quyết của Tòa án Quốc tế La Hay về vụ việc Philippines kiện Trung Quốc vào năm 2016. Phán quyết đó bác bỏ những yêu sách chủ quyền của Trung Quốc, nhưng có nhiều điều khoản bất lợi cho phía Việt Nam thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến chủ quyền Việt Nam như vấn đề các đảo chìm, phần chồng lấn có lợi cho Philippines... Đài Loan và Trung Quốc đều bác phán quyết đó còn Việt Nam thì trung lập, Indonesia và Malaysia cũng không đưa ra tuyên bố đồng ý với phán quyết. Rõ ràng, chẳng có quốc gia liên quan nào tuân theo cả, một phán quyết chỉ có giá trị về mặt nói mồm.

          Thứ năm, Tại sao Việt Nam thường chỉ “ghi nhận” các phiên tòa như thế này? Vì các phiên tòa thế này sẽ tạo tiền lệ cực kỳ xấu, cho phép “quốc tế hóa” các vấn đề chủ quyền, lãnh thổ, tạo điều kiện cho quốc tế can thiệp nội bộ vào một quốc gia khác. Hãy thử nghĩ thế này, nếu Trung Quốc kiện Việt Nam có hành vi xâm phạm chủ quyền Trung Quốc tại Biển Đông ra tòa án quốc tế và Trung Quốc thắng kiện, thì chúng ta sẽ phản ứng thế nào? Có dám chắc là chúng ta sẽ thắng kiện không trong khi các tòa án vốn chịu sự chi phối lớn về mặt chính trị, pháp lý từ các nước lớn? Phán quyết đã ra đời hơn 5 năm nhưng Philippines vốn chẳng nhận được thứ gì ngoài việc mất 20 triệu đô tiền phí.

Trong phát ngôn mới nhất của Bộ Ngoại giao, bà Lê Thu Hằng nói rằng “Việt Nam ghi nhận việc Bộ Ngoại giao Mỹ công bố Báo cáo số 150 về các ranh giới biển” và kêu gọi các quốc gia tuân theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) - mà Hoa Kỳ không tham gia, không phê chuẩn. Hãy chú ý vào từ “ghi nhận”! Không phải là tán thành, tán đồng, cũng chẳng phải hoan nghênh hay cảm ơn. Ghi nhận chỉ là một hành động cho thấy rằng phía Việt Nam đã biết đến tuyên bố của phía Hoa Kỳ, vậy thôi.

Nhiều người Việt thì dường như có một tâm lý dựa dẫm vào một quốc gia khác. Trong các giai đoạn lịch sử, Việt Nam luôn có chủ trương là “tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế”, tranh thủ sự ủng hộ chứ không phải dựa dẫm. Vấn đề chủ quyền dân tộc của Việt Nam phải do người Việt Nam tự quyết. Người Mỹ đưa ra một tuyên bố chống Trung Quốc như bao nhiêu tuyên bố trước đó, điều đó không hẳn đã có lợi cho Việt Nam.

Đã bao nhiêu bài học nhãn tiền về việc ngả theo một cường quốc để khiêu chiến với một cường quốc khác, cái kết phải nhận là vô cùng đắt giá. Mỹ đã từng tuyên bố sẽ chiến đấu cùng người Philippines và cái kết Philippines nhận được là gì? Là bãi cạn scarborough của Philippines đã bị Trung Quốc chiếm đóng. Chúng ta hãy nhớ lại bài học của chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đừng biến thành mình một con bài trong tay người khác”.