Sự ra đời của internet, tiếp đó là mạng
xã hội (MXH) về mặt khoa học, công nghệ (KHCN) mở ra một thời đại mới cho nhân
loại. Nhờ internet, MXH mà con người nhận được thông tin không bị hạn chế bởi
vị thế xã hội, tức thì… ở mọi nơi trên thế giới. Dựa trên internet, MXH, ngày
nay với máy vi tính điện thoại thông minh con người có thể tra cứu và trao đổi
thông tin ở bất cứ đâu về mọi chủ đề.
Nhiều người cho rằng internet, MXH đã
tạo ra một thế giới thứ hai-thế giới mạng-thế giới ảo. Các nhà khoa học thì cho
rằng với internet, MXH, nhân loại có thêm một hệ sinh thái mới-hệ sinh thái số.
Đó là một hệ thống thông tin trên tất cả lĩnh vực được lưu giữ có thể dễ dàng
tìm kiếm và nhiều công cụ tìm kiếm, trao đổi thư từ và tương tác trực tuyến trên Facebook.
Thế nhưng trong hệ sinh thái số, thế
giới ảo lại đặt ra nhiều thách thức đối với nhân loại, nhất là việc đánh giá
tính chân thực của thông tin từ những việc đơn giản như mua hàng trên mạng cho
đến những vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội, quyền riêng tư
của cá nhân... Khác với thế giới thực, những thông tin mà người ta có được trên
thế giới ảo khó kiểm chứng. Điều này, dẫn đến kẻ xấu có thể lợi dụng internet,
MXH vì những mục tiêu không tốt, như: Đưa thông tin giật gân, câu view, câu
like; đưa thông tin về đời tư do hẹp hòi, ích kỷ, định kiến cá nhân... Thông
tin sai sự thật không những ảnh hưởng đến xã hội, mà thậm chí có người đã tìm
đến cái chết thương tâm…
Ở Việt Nam, trên lĩnh vực chính trị,
những phần tử cơ hội đã lợi dụng internet, MXH để nhằm vào việc chống phá, hòng
lật đổ chính quyền nhân dân, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN), như: Xuyên
tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; xuyên tạc lịch sử cách mạng
Việt Nam; bôi nhọ chính quyền các cấp… kêu gọi người dân biểu tình, gây rối…
Gần đây, trong dịp Quốc hội khóa XIV thảo luận về
dự án Luật Đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú
Quốc (gọi tắt là dự án Luật Đặc khu) và Luật An ninh mạng, nhiều trang mạng
phương Tây cho rằng cơ quan chức năng của Việt Nam đã sử dụng “hai điều luật
cực kỳ mơ hồ trong Bộ Luật Hình sự là Điều 88 về tội “tuyên truyền chống nhà
nước” và Điều 258 về “lợi dụng các quyền tự do dân chủ” để bắt bớ và bỏ tù
nhiều người bất đồng chính kiến”. Những cuộc biểu tình, gây rối (ngày 10 và 11-6-2018)
ở một số địa phương gần đây với cái cớ là phản đối dự án Luật Đặc khu, Luật An
ninh mạng, thực tế là đã có bàn tay của các thế lực thù địch ở nước ngoài lợi
dụng internet, MXH để kích động nhân dân chống lại chính quyền. Nối tiếp những
hành động trên, ngày 12-7-2018, một số nghị sĩ cực hữu Hoa Kỳ soạn thảo văn
bản, “kêu gọi” lãnh đạo công ty Facebook và Google không chuyển văn phòng lưu
trữ dữ liệu cá nhân người dùng ở nước ngoài về Việt Nam.
Trên lĩnh vực quyền con người (QCN), sự
ra đời của thế giới ảo, hệ sinh thái số dựa trên internet, MXH là cơ sở KHCN
quan trọng hàng đầu trong nâng cao khả năng bảo đảm của nhà nước, sự hưởng thụ
các quyền và tự do của người dân trên tất cả lĩnh vực, nhất là trong lĩnh vực
báo chí và tiếp cận thông tin. Chính sách, pháp luật nhất quán của Đảng và Nhà
nước Việt Nam là tăng cường phát triển KHCN và hội nhập quốc tế, trong đó có
kết nối internet, đồng thời tôn trọng và bảo đảm QCN trên tất cả lĩnh vực,
trong đó có tự do ngôn luận, báo chí, tiếp cận thông tin.
Hiến pháp 2013 dành cả Chương II quy
định về “QCN, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”. Thể chế hóa Hiến pháp
2013, Quốc hội Việt Nam đã chỉnh sửa và xây dựng nhiều văn bản luật nhằm bảo
đảm những quyền trên. Trước Hiến pháp 2013, Chính phủ đã ban hành nghị định về
“Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng”
(15-7-2013). Trong nghị định này, Chính phủ xác định chính sách phát triển,
quản lý internet của Nhà nước Việt Nam là: “Thúc đẩy việc sử dụng internet…;
khuyến khích phát triển ứng dụng tiếng Việt…; phát triển hạ tầng internet băng
rộng… chú trọng việc phổ cập dịch vụ internet ở khu vực nông thôn, vùng sâu,
vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó
khăn; ngăn chặn những hành vi lợi dụng internet gây ảnh hưởng đến an ninh quốc
gia, trật tự an toàn xã hội, vi phạm đạo đức, thuần phong mỹ tục...”.
Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 quy định nguyên
tắc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin: “Mọi công dân đều bình đẳng, không bị
phân biệt đối xử trong việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin; thông tin được
cung cấp phải chính xác, đầy đủ; việc cung cấp thông tin phải kịp thời, minh
bạch, thuận lợi cho công dân; đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp
luật...”.
Theo quy định của Luật Tiếp cận thông
tin thì quyền tiếp cận thông tin là một quyền có thể bị hạn chế hoặc là quyền
có điều kiện. Các hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm: “Cố ý cung cấp thông tin sai
lệch, không đầy đủ, trì hoãn việc cung cấp thông tin; hủy hoại thông tin; làm
giả thông tin… Cung cấp hoặc sử dụng thông tin nhằm xúc phạm danh dự, nhân
phẩm, uy tín, gây kỳ thị về giới, gây thiệt hại về tài sản của cá nhân, cơ
quan, tổ chức...” (Điều 11). Như vậy có thể nói, khuôn khổ chính sách, pháp
luật của Việt Nam về bảo đảm QCN trong bối cảnh internet, MXH là đầy đủ, đồng
thời những quy định của pháp luật Việt Nam hoàn toàn tương thích với luật quốc
tế về QCN.
Như vậy, chính sách, pháp luật của Đảng
và Nhà nước Việt Nam đối với bảo đảm QCN, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
trong điều kiện internet, MXH là đầy đủ, thuận lợi. Tuy nhiên, khi sử dụng
internet, MXH cần nhận thức đúng về QCN, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.
Đó là nghĩa vụ tuân thủ pháp luật; thực hiện đúng những hạn chế quyền, nhằm bảo
đảm an ninh quốc gia, trật tự công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân,
tổ chức. Điều này, không chỉ là trách nhiệm về chính trị, pháp lý mà còn thuộc
về đạo đức, lối sống của mỗi người và cũng là quy định của nhiều quốc gia trên
thế giới.
Nguyễn Hoàng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét