CƠ HỘI CHÍNH TRỊ - CẦN NHẬN DIỆN

Cơ hội, cơ hội chính trị, chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa cơ hội hiện đại... là những lực lượng xã hội nảy sinh từ thực tiễn đấu tranh và phân hóa trong nội bộ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Nó là sản phẩm tất yếu của đấu tranh giai cấp giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản.

Tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh và thời cuộc cụ thể của cách mạng mỗi nước, xu thế phát triển của thời đại mà tính chất, mức độ và biểu hiện của các loại cơ hội thể hiện khác nhau, nhưng xét về tổng thể đều phương hại không nhỏ đến cách mạng vô sản và sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội của mỗi nước.

Ở Việt Nam, theo nhận thức của chúng tôi, các phần tử cơ hội, cơ hội chính trị chưa đủ lớn mạnh để trở thành trào lưu như một chủ nghĩa, nhưng sự xuất hiện cơ hội chính trị đang có xu hướng bùng phát và lan tỏa nhanh như hiện nay, rất cần phải được nhận diện đúng và có những biện pháp ngăn chặn hiệu quả.

Trong giới hạn của  bài viết này, chúng tôi chỉ xin tiếp cận một số khía cạnh của cơ hội chính trị và những hệ lụy khôn lường của cơ hội chính trị ở nước ta.

Cơ hội chính trị - họ là ai?

Lâu nay, trong công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, thông thường tham nhũng được xác định là những người có chức có quyền, lợi dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản của các tổ chức và cá nhân để trục lợi phi pháp.

Với ý nghĩa ấy, người ta thường quy kết tham nhũng là căn bệnh của quan chức, nhưng thực tế cho thấy, tham nhũng không chỉ giới hạn ở những phần tử thoái hóa, biến chất trong nội bộ các tổ chức Đảng, nhà nước, đoàn thể, tổ chức xã hội thuộc hệ thống chính trị, mà còn bao gồm cả những vị có chức sắc trong các tổ chức hội đoàn, đoàn thể bên ngoài hệ thống chính trị xã hội, nếu có các hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản của tổ chức và cá nhân khác.

Hiện nay, ở nước ta khi nói đến cơ hội chính trị và các phần tử cơ hội chính trị, thông thường cũng giới hạn cơ hội chính trị là tất cả những ai có quá trình tham gia hoạt động cách mạng, ít nhiều có những đóng góp và công lao nhất định đối với cách mạng, nhưng trong quá trình hoạt động cách mạng vì những điều kiện hoàn cảnh lịch sử khác nhau, lợi ích cá nhân của bản thân họ không được đáp ứng, họ tỏ ra bất mãn, bi quan, dao động, xuất hiện tư tưởng, quan điểm mơ hồ, lệch chuẩn.

Thậm chí nảy sinh cả tư tưởng chống đối, hoặc làm trái với chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước; xuyên tạc, phủ định chủ nghĩa Mác - Lênin, ủng hộ và cổ xúy cho những quan điểm sai trái thù địch, ngấm ngầm hoặc công khai tiếp tay cho các tổ chức chính trị phản động nhằm thỏa mãn cái tôi ích kỷ và tham vọng của cá nhân...

Tiếp cận và nhìn nhận về cơ hội chính trị như nêu trên tuy rất đúng, trúng nhưng chưa đầy đủ, chưa bao quát được những biểu hiện rất đa dạng và các khuynh hướng phát triển của các phần tử cơ hội chính trị hiện nay.

Vì vậy, theo chúng tôi, nếu cơ hội là phạm trù rộng dùng để chỉ tất cả những kẻ vì bản thân mình mà tìm mọi cách thích nghi với điều kiện và hoàn cảnh sống nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân, bất chấp lợi ích của cộng đồng, của xã hội, lấy việc suy tôn lợi ích cá nhân làm lý tưởng và lẽ sống thì cơ hội chính trị phải là khái niệm dùng để chỉ tất cả những ai dù có hay không có địa vị nhưng sống xu thời, vụ lợi, nặng đầu óc cá nhân chủ nghĩa, không có chính kiến, quan điểm rạch ròi, hoang mang dao động, dễ thỏa hiệp sẵn sàng thay đổi, luôn luôn biết cách khai thác và triệt để lợi dụng các vấn đề chính trị, xã hội để thỏa mãn nhu cầu và lợi ích cá nhân, bất chấp các hậu quả đối với xã hội.

Vì vậy đối tượng cơ hội chính trị không chỉ giới hạn ở những cán bộ lãnh đạo Đảng, nhà nước và các đoàn thể trong hệ thống chính trị bị tha hóa mà còn cả những phần tử chống đối, phản cách mạng đã từng bị xử lý nuôi tham vọng chờ cơ hội phục thù, những nhân sỹ, trí thức, các chức sắc tôn giáo, văn nghệ sỹ, thậm chí có cả một bộ phận trí thức trẻ, có nguồn gốc xuất thân từ các thành phần xã hội phức tạp, thiếu tu dưỡng rèn luyện, nặng về hưởng thụ, lãng quên trách nhiệm với cộng đồng… Có thể khái quát cơ hội chính trị ở nước ta có một số nhóm nổi bật sau đây:

- Nhóm cơ hội chính trị đang là cán bộ công chức, viên chức, sỹ quan Quân đội, Công an, văn nghệ sỹ, trí thức, nhà báo, nhà văn, nhà thơ, nhà sử học,... hiện đang làm việc trong các cơ quan Đảng, nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, cơ quan đoàn thể... được nhà nước trả lương từ ngân sách.

- Nhóm thứ hai họ cũng là đối tượng nêu trên nhưng đã nghỉ hưu sống bằng lương hưu, thậm chí có người bỏ Đảng, bỏ chế độ hưu, sống tự do, công khai đối lập với Đảng, ra mặt công kích chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, lợi ích của xã hội...

- Nhóm thứ ba bao gồm các phần tử chống đối, bất mãn (có cả những người của hai nhóm trên); các đối tượng có hận thù với cách mạng, viên chức chế độ cũ đã bị cách mạng cải tạo, xử lý nhưng vẫn nuôi tham vọng phục thù, lợi dụng các yếu tố thời cuộc bất lợi, cấu kết với các thế lục thù địch tìm mọi cách kết nối thành hội, nhóm, manh nha hình thành các tổ chức phản động chống phá sự nghiệp cách mạng.

- Nhóm thứ tư là thủ lĩnh các dân tộc, bộ tộc ít người, các chức sắc tôn giáo có tư tưởng chính trị cực đoan, họ thường tìm cách triệt để khai thác các vấn đề chính trị xã hội trong nước, kết hợp móc nối, tranh thủ sự hậu thuẫn của các thế lực bên ngoài, tìm cách phá vỡ khối đại đoàn kết dân tộc, mưu toan tạo phản, lật đổ chế độ, đưa tôn giáo vào chính trị và nuôi ý tưởng lập nhà nước riêng.

Tuy nhiên các nhóm cơ hội chính trị nói trên không phải lúc nào cũng đồng nhất, đồng thuận về mục đích, mục tiêu và phương thức hoạt động. Mỗi nhóm có cách tiếp cận riêng, có các hình thức tổ chức tập hợp lực lượng và phản kháng ở nhiều cấp độ khác nhau.